Cud Wisły poprzedził cud jedności. Bez drugiego nie byłoby pierwszego.

- Wincenty Witos, z przemówienia w Lipnie - 18 IX 1920 r.

Zaprzyjaźnione strony:

  • stat4u

Historia Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa

Przyczyny powstania Towarzystwa

Stanisław Mierzwa na ławie oskarżonych
podczas procesu krakowskiego 1947r.

Powołanie Muzeum było sukcesem grupy działaczy ludowych, na czele których stał Stanisław Mierzwa, bliski współpracownik Witosa i kontynuator jego ideii. Stanisław Mierzwa był tą postacią w powojennym ruchu ludowym, która symbolizowała niezależność i samodzielność tegoż ruchu. Prześladowany i więziony w okresie stalinowskim, w trudnych dla Polski i wsi czasach, zachował godność obywatelską i chłopską, a przez fakt, iż w ostatnim okresie życia Witosa był Mu najbliższym współpracownikiem - uznany został za spadkobiercę idei wielkich przywódców chłopskich: Witosa, Rataja i Mikołajczyka. Był Mierzwa zarówno dla ludowców, jak i polityków polskiej opozycji autorytetem.



Spotkanie ludowców w Domu
Wincentego Witosa - 1964 r.

Po wyjściu ze stalinowskiego więzienia a zwłaszcza po październiku 1956 r. Mierzwa zaczął ożywiać pamięć o Wincentym Witosie. Najpierw ogromadzał w Wierzchosławicach, przy grobie W Witosa starych działaczy ludowych, rozproszonych po całej Polsce. Potem zachęcał młodszych ludowców do przyjazdu do Witosowej wsi. Stworzył w ten sposób niezależny ośrodek ruchu ludowego w Polsce. Cel ten osiągnął głównie poprzez gromadzenie wokół Grobu Witosa - jego żyjących jeszcze współpracowników, działaczy ludowych młodego i starszego pochodzenia. Z latami, tradycją stały się coroczne spotkania w kolejną rocznicę śmierci Witosa, z czasem zwane "zaduszkami witosowymi" Okazją do spotkań były także ważne rocznice z historii ruchu ludowego, które odbywały się w zagrodzie Witosa, gdzie ich uczestnicy podejmowani byli przez rodzinę jego rodzinę. Głównym zamierzeniem grupy Mierzwy, którą zwano także "konfederatami krakowskim" było przywrócenie Witosowi i polskiemu ruchowi ludowemu należnego mu miejsca w historii Polski i w życiu politycznym. Do tej grupy należeleli tacy działacze m.in. jak: Edward Kaleta, Jan Mazurek, Józef Marcinkowski, Wojciech Jekiełek, Mieczysław Kabat, Jan Witaszek, Karol Buczek, a także młodszego pokolenia: Franciszek Kieć czy Antoni Wszołek.

Utworzenie Muzeum stworzyło prawne możliwości do usankcjonowania działalności grupy Stanisława Mierzwy, która znalazła możliwość formalnego funkcjonowania w stowarzyszeniu zarejestrowanym jako Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa.

Założenie Towarzystwa i wytyczenie celów działalności

Konfederaci krakowscy - 1985r.

W listopadzie 1972r., w 27. rocznicę śmierci Witosa uczestnicy "zaduszek witosowych" założyli stowarzyszenie p.n. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa i wybrali tymczasowy Zarząd w składzie: Franciszek Kieć - prezes, Solak Antoni- wiceprezes, Dzierwa Krystyna- sekretarz, Wszołek Antoni- skarbnik oraz Steindel Joanna, Mróz Jan, Kocąb Władysław, Rzeźnik Kazimierz, Kędzior Jan, Chmura Michał, Woźniak Józef, Szyncel Marian. Został też przygotowany Statut. Pierwszy a zarazem wieloletni prezes Towarzystwa - Franciszek Kieć, wspominając powołanie Towarzystwa stwierdził: "Mecenas Stanisław Mierzwa i inni krakowscy prawnicy opracowali projekt Statutu. Stanisław Mierzwa był inicjatorem całej sprawy, jednak jego nazwisko nie mogło znaleść się na liście założycieli". Również nazwiska pozostałych "konfederatów krakowskich" nie widnieją w gronie założycieli z tej samej przyczyny co osoba Mierzwy. Zgoda ówczesnych władz na zarejestrowanie Towarzystwa, któremu jednak nie pozwolono na działaność wykraczającą poza powiat tarnowski, nie oznaczała zgody na swobodną działalność upamietniajacą postać Witosa. Wielokrotnie członkowie Towarzystwa byli przesłuchiwani, czasem nawet zatrzymywani w areszcie na 48 godzin, innym razem wstrzymywani w swej drodze do Wierzchosławic.

Formalnie Towarzystwo powstało w dniu 30.I.1973r. decyzją Urzędu Spraw Wewnętrznych WRN w Krakowie.

Równocześnie został zatwierdzony statut Towarzystwa, w którym zapisano, iż celem Towarzystwa jest:

  • pielęgnowanie i krzewienie pamięci Wincentego Witosa,
  • zabezpieczenie i dalsza opieka nad spuścizną materialną i duchową Wincentego Witosa, czyli nad jego domem rodzinnym, gospodarstwem rolnym, zabudowaniami, przedmiotami codziennego użytku oraz rozległą spuścizną pisarską,
  • odszukiwanie i zabezpieczanie pamiątek po Wincentym Witosie, a w szczególności jego listów, manuskryptów, fotografii okolicznościowych, przedmiotów osobistych oraz wspomnień o nim działaczy chłopskich,
  • ułatwienie naukowcom historykom i socjologom zebrania materiałów do życiorysu i działalności tego przywódcy chłopskiego, na tle historii wsi i ruchu ludowego.

Do realizacji powyższych celów Towarzystwo zdąża poprzez podejmowanie incjatyw uczczenia pamięci Witosa w różnych formach oraz popierania inicjatyw zmierzających do opracowania i wydania wszystkich prac pisarskich Witosa i zbieranie opracowań i materiałów, inicjowanie pisania wspomnień przez działaczy chłopskich o działalności Witosa.